หลายคนคงเคยสงสัยเมื่อต้องยื่นสำเนาบัตรประชาชนเพื่อทำธุรกรรมกับธนาคาร หรือติดต่อหน่วยงานต่างๆ แล้วได้รับคำแนะนำให้ขีดฆ่า หรือปิดทับข้อมูลในช่อง “ศาสนา” การปฏิบัติดังกล่าวไม่ใช่เรื่องใหม่ แต่เป็นมาตรการสำคัญที่เกี่ยวข้องกับการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล ซึ่งมีผลบังคับใช้ตามกฎหมาย การ ขีดฆ่า ศาสนา สำเนาบัตรประชาชน จึงกลายเป็นขั้นตอนที่จำเป็นเพื่อความปลอดภัยของเจ้าของข้อมูลเอง
“ศาสนา” คือข้อมูลส่วนบุคคลที่อ่อนไหว
ตามพระราชบัญญัติคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 หรือที่รู้จักกันในชื่อ PDPA (Personal Data Protection Act) ได้มีการจำแนกประเภทของข้อมูลส่วนบุคคลไว้ ซึ่งข้อมูลเกี่ยวกับศาสนา ความเชื่อ เชื้อชาติ หรือข้อมูลสุขภาพ จัดเป็น “ข้อมูลส่วนบุคคลที่อ่อนไหว” (Sensitive Data)
ข้อมูลเหล่านี้เป็นเรื่องละเอียดอ่อนที่อาจนำไปสู่การเลือกปฏิบัติอย่างไม่เป็นธรรมได้หากรั่วไหลออกไป ดังนั้น กฎหมายจึงกำหนดให้การเก็บรวบรวมหรือนำข้อมูลประเภทนี้ไปใช้ต้องมีมาตรการที่รัดกุมเป็นพิเศษ และต้องได้รับความยินยอมโดยชัดแจ้งจากเจ้าของข้อมูล เว้นแต่จะมีข้อยกเว้นตามที่กฎหมายกำหนด
การขีดฆ่าข้อมูลศาสนา เกี่ยวข้องกับ PDPA อย่างไร
โดยทั่วไปแล้ว การทำธุรกรรมทางการเงินกับธนาคาร การสมัครงาน หรือการติดต่อราชการส่วนใหญ่ ไม่มีความจำเป็นต้องใช้ข้อมูลศาสนาของบุคคลนั้นๆ เพื่อประกอบการพิจารณา ดังนั้น เพื่อหลีกเลี่ยงความเสี่ยงทางกฎหมายในการจัดเก็บข้อมูลอ่อนไหวโดยไม่จำเป็น องค์กรต่างๆ จึงใช้วิธีให้เจ้าของบัตรประชาชนขีดฆ่าหรือปิดทับข้อมูลส่วนนี้ด้วยตนเอง
การกระทำดังกล่าวถือเป็นการแสดงเจตนาว่าเจ้าของข้อมูลไม่ยินยอมให้เปิดเผยข้อมูลศาสนา และยังช่วยให้องค์กรผู้รับเอกสารไม่ต้องรับผิดชอบในการจัดเก็บข้อมูลอ่อนไหวที่ไม่เกี่ยวข้องกับการให้บริการ ซึ่งเป็นการปฏิบัติตามหลักการของกฎหมาย PDPA ที่ให้เก็บรวบรวมข้อมูลส่วนบุคคลเท่าที่จำเป็นเท่านั้น
ขีดคร่อมสำเนาบัตรประชาชนอย่างไรให้ปลอดภัยที่สุด
นอกจากการขีดฆ่าข้อมูลศาสนาแล้ว เพื่อความปลอดภัยสูงสุดในการใช้สำเนาบัตรประชาชน ควรปฏิบัติตามขั้นตอนต่อไปนี้ทุกครั้ง
- ถ่ายสำเนาเฉพาะด้านหน้า: ไม่จำเป็นต้องถ่ายสำเนาด้านหลังบัตร เนื่องจากมีข้อมูลสำคัญอย่าง “Laser ID” ซึ่งอาจถูกมิจฉาชีพนำไปใช้ยืนยันตัวตนในทางที่ผิดได้
- ขีดเส้นคร่อม 2 เส้น: ใช้ปากกาขีดเส้นขนาน 2 เส้นพาดทับสำเนาบัตร แต่ควรหลีกเลี่ยงการขีดทับบริเวณใบหน้า
- ระบุวัตถุประสงค์การใช้งาน: เขียนข้อความกำกับระหว่างเส้นที่ขีดคร่อมให้ชัดเจน เช่น “ใช้เพื่อเปิดบัญชีธนาคารเท่านั้น” หรือ “ใช้สำหรับสมัครงานเท่านั้น”
- ลงวันที่กำกับ: เขียนวัน เดือน ปี ที่ทำรายการ เพื่อป้องกันการนำสำเนาไปใช้ซ้ำในอนาคต
- ลงนามรับรองสำเนา: เซ็นชื่อพร้อมเขียนว่า “สำเนาถูกต้อง” ทับลงบนสำเนาเพื่อยืนยันว่าเป็นผู้รับรองเอกสารด้วยตนเอง
สรุป
การที่ธนาคารและหน่วยงานต่างๆ ขอให้เรา ขีดฆ่า ศาสนา สำเนาบัตรประชาชน นั้น เป็นไปเพื่อปฏิบัติตามกฎหมาย PDPA ในการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคลที่อ่อนไหว ซึ่งเป็นประโยชน์ต่อทั้งเจ้าของข้อมูลและตัวองค์กรเอง ช่วยลดความเสี่ยงจากการรั่วไหลของข้อมูลที่อาจนำไปสู่การเลือกปฏิบัติ และสร้างมาตรฐานความปลอดภัยในการจัดการข้อมูลส่วนบุคคลให้รัดกุมยิ่งขึ้น
